چاپ

عصر قم - جشن شب یلدا یکی از آیین‌های باستانی در فرهنگ کهن ایران است این شب همچون دیگر مناطق ایران، نزد خانواده‌ها با اهمیت بوده و مردم نیز از هفته قبل در تدارک میهمانی هر چند کوچک و خرید مایحتاج و تنقلات مخصوص این شب هستند.
سیدمحسن محسنی، قم‌پژوه درباره آیین شب یلدا در قم گفت:در نخستین شب زمستان که طولانی‌ترین شب سال است، مردم از دیرباز جشنی را برگزار می‌کردند که به نام‌های یلدا یا شب چله مشهور است.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
در بعضی از منازل، اقوام نزدیک و صمیمی دور هم جمع می‌شوند و تا آخر شب به گفت‌وگو می‌پردازند و با گرفتن فال و گفتن افسانه‌های کهن و محلی اوقات خوشی را سپری می‌کنند.
او ادامه داد:از جمله رسوم مردم قم برای شب یلدا می‌توان به تهیه آجیلی از گندم برشته، سوهان، کشمش، کنجد، شاهدانه، گردو و فندق اشاره کرد.
کارشناس تاریخ قم افزود:همچنین میوه‌های فصلی، انواع تخمه و بادام زمینی، شیرینی، انار، سوهان و پشمک از جمله تنقلات قمی‌ها در شب یلدا است.
او گفت:در این شب اگر دختری تازه‌عروس باشد خانواده او هدیه‌ای با مقداری آجیل و میوه و شیرینی به منزل داماد می‌آورند و اگر پسر و دختری با هم نامزد باشند، خانواده پسر در شب یلدا هدیه‌ای برای این دختر به منزل پدرش می‌برند.
به گفته محسنی در گذشته اوایل شب یلدا بعضی از پسر بچه‌ها به بالای پشت بام منازل رفته و ریسمانی را به یک شال بزرگ بسته به پایین و به طرف درب خانه‌ها می‌فرستادند و شعر می‌خواندند و سپس صاحب‌خانه مقداری آجیل و میوه و شیرینی در شال آن‌ها می‌گذاشت و بچه‌ها از صاحب‌خانه تشکر می‌کردند.
او ادامه داد:انواع میوه‌ها نظیر هندوانه، آجیل و شیرینی درکنار تفال به دیوان حافظ، از دیرباز زینت بخش سفره‌های شب یلدای ایرانیان بوده و هست و همدلی و همنشینی اعضای خانواده و خویشاوندان نیز پای ثابت این جشن بوده است.
به گفته این قم پژوه مراسمی ازجمله قاشق‌زنی در سال‌های نه چندان دور از رسوم شب چله در قم بوده‌که در این سال‌ها بسیار کم‌زنگ شده‌است. در آیین سنت قاشق‌زنی افراد با پوشاندن سر و صورت خود به درب منازل رفته و با به صدا در آوردن قاشق صاحب خانه را از حضور خود آگاه می‌کردند.
او ادامه داد:در این هنگام صاحب خانه نیز به میمنت این شب مقداری از تنقلات و شیرینی خانگی را در ظرف آنان می‌ریخت.
محسنی می گوید:یکی از رسوم مردم قم در گذشته چیدن انار با ساقه و تقسیم انار به دسته‌های چند تایی و آویزان کردن آن از سقف خانه بوده است که در شب یلدا و گاهی تا نزدیک عید نوروز از این انارها استفاده می‌کردند.
او افزود:یکی از فرهنگ های شب یلدا در قم برپایی کرسی است، در ایام قدیم که وسایل گرمایشی امروزی نبوده از کرسی برای گرم کردن خود استفاده می‌کردند و مردم با قرار دادن سینی میوه بر روی کرسی دور هم جمع می‌شدند.
به گفته این قم پژوه در کنار قصه گویی در این شب داستان خوانی هم رواج داشته است؛ داستان‌هایی از جمله امیر ارسلان نامدار، مختار و همچنین حافظ و فردوسی خوانی، با توجه به سنت هر منطقه اجرا می‌شده است، اما متاسفانه داستان‌خوانی‌ در شب یلدا کاهش یافته است. برگه، گندم شادونه، نخودچی و کشمش از تنقلاتی است که در قم بیشتر استفاده می‌شود.