چاپ

عصر قم - به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، قیام 19 دی قم در واکنش به انتشار مقاله اهانت‌آمیز «ایران و استعمار سرخ و سیاه» و در حمایت از جایگاه مذهبی امام خمینی رخ داد و به نقطه آغازی برای سلسله قیام‌های مردمی علیه رژیم شاه تبدیل شد. این حرکت، با بسیج گسترده اقشار مختلف مردم، به فروپاشی نظام شاهنشاهی و پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 انجامید.
قیام 19 دی قم: هویت‌ساز انقلاب اسلامی
قیام 19 دی مردم قم یکی از نقاط عطف تاریخی در شکل‌گیری نهضت انقلاب اسلامی ایران است. این قیام در بستر فضای سیاسی و اجتماعی دهه 1350 و در مواجهه با سیاست‌های رژیم شاهنشاهی رخ داد. شاه ایران در این دهه، با اتکا به درآمدهای کلان نفتی و حمایت گسترده ایالات متحده آمریکا، خود را در اوج اقتدار می‌دید. ارتش مدرن و مجهز 400 هزار نفری و گفتمان خودکامانه شاه، تصویری از نظامی قدرتمند ارائه می‌کرد که به هیچ چالشی تن نمی‌داد. بااین‌حال، این اقتدار ظاهری نتوانست مانع از شکل‌گیری نارضایتی‌های مردمی و بروز قیام‌های گسترده شود.
زمینه‌های قیام 19 دی
قیام 19 دی نتیجه عوامل متعددی بود که ریشه در نارضایتی‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی داشت. از جمله مهم‌ترین عوامل، استمرار گفتمان مبارزه توسط امام خمینی (ره) و نهادینه شدن ایدئولوژی دینی در مبارزات مردمی بود. امام خمینی(ره) از اوایل دهه 1340، با تأکید بر نقش دین در مقابله با استبداد، به بسیج همگانی مردم پرداخت. استقلال مالی و فکری روحانیت و ارتباط مستقیم با توده‌های مردم، نهضت امام را به یک حرکت مردمی و گسترده تبدیل کرد.
در این میان، انتشار مقاله اهانت‌آمیز «ایران و استعمار سرخ و سیاه» در دی‌ماه 1356، جرقه‌ای شد که خشم عمومی را شعله‌ور کرد. این مقاله که به دستور ساواک و رژیم شاه منتشر شد، با هدف تخریب شخصیت امام خمینی (ره) و تضعیف جایگاه مذهبی ایشان تنظیم شده بود. اما به‌جای تحقق این هدف، به نقطه آغاز قیام 19 دی تبدیل شد.
نقش علما و مردم
واکنش به موقع علما و طلاب حوزه علمیه قم و همراهی گسترده مردم، نشان داد که رژیم شاه جایگاهی در میان توده‌های مردم ندارد. اقشار مختلف جامعه، از بازاریان و دانشجویان گرفته تا کارگران و روحانیون، در حمایت از امام خمینی(ره) و آرمان‌های انقلاب اسلامی، قیام کردند. این حرکت، پایه‌گذار سلسله قیام‌هایی در شهرهای مختلف مانند تبریز، یزد، مشهد، تهران و کرمان شد که سرانجام به پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 انجامید.
درس‌های قیام 19 دی
قیام 19 دی قم هویتی ویژه به نهضت انقلاب اسلامی بخشید و ثابت کرد که اراده مردم و رهبری دینی می‌تواند تمامی نقشه‌های دشمن را خنثی کند. این قیام، در عین حال، درس‌هایی مهم برای آینده دارد:
-شناخت دشمن و هوشیاری: رژیم شاه با انتشار مقاله اهانت‌آمیز قصد شناسایی مخالفان و سرکوب آن‌ها را داشت. هوشیاری علما و مردم، این توطئه را ناکام گذاشت.
- اهمیت رسانه و ثبت تاریخ: قیام 19 دی باید همواره در تاریخ انقلاب اسلامی زنده نگه داشته شود. ثبت دقیق این وقایع، هویت و اصالت نهضت را به آیندگان منتقل می‌کند.
در نهایت، قیام 19 دی قم نقطه آغاز حرکتی شد که نه‌تنها رژیم شاهنشاهی را به سقوط کشاند، بلکه الگویی از مقاومت و ایستادگی در برابر استبداد را برای نسل‌های بعدی به یادگار گذاشت.
حجت الاسلام حامد میرزاخان
عضو مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم