چاپ

عصر قم - ایسنا / آیا زلزله‌ای بزرگ در پرتغال یا اسپانیا در آستانه وقوع است؟ کارشناسان نگران این مسئله هستند اما تأکید آنها در حال حاضر بر پیشگیری از خطر است.
شبه‌جزیره «ایبریا» که اسپانیا و پرتغال در آن قرار دارند در کمتر از شش ماه، چندین زمین‌لرزه با شدت متوسط را تجربه کرده است، موضوعی به گفته کارشناسان ممکن است نشانه‌ای از وقوع یک «زلزله بحران‌زای بزرگ» در آینده‌ای نزدیک یا دور باشد.
زلزله، حاصلِ برخورد و اصطکاک صفحات تکتونیکی است که پوسته زمین را تشکیل می‌دهند. در شبه‌جزیره ایبریا، بین صفحات اوراسیا و آفریقا گسل‌های شکننده‌ای ایجاد شده که با شکستن آنها، انرژی زمین به‌ صورت امواج لرزه‌ای آزاد می‌شود.
«ماریا بلن اوترینو»، استاد زمین‌شناسی دانشگاه پلی‌تکنیک مادرید چنین توضیح می‌دهد: گسل هرچقدر مدت زمان بیشتری بدون شکستگی باقی بماند، انرژی پرفشار بیشتری در آن انباشته می‌شود و خطر وقوع زلزله بعدی افزایش می‌یابد.
این وضعیت مانند آغاز یک شمارش معکوس است. کسی نمی‌داند زلزله دقیقاً چه زمانی رخ خواهد داد، اما احتمال آن هر سال بیشتر می‌شود.
خطری «بیشتر از اکثر کشورهای اروپا»
در اسپانیا، بیش از 140 سال است که زلزله بزرگی رخ نداده است. در میان سایر کشورها در قاره اروپا، ایتالیا، ترکیه و یونان به‌عنوان نقاط زلزله‌خیز شناخته می‌شوند اما به گفته ماریا بلن اوترینو، اسپانیا و پرتغال نیز پس از این کشورها در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
روش چمباتمه، پوشاندن سر و گرفتن یک جای محکم، بهترین گزینه در هنگام زلزله است «فرناندو کاریلو» از مؤسسه پرتغالی دریا و جو (IPMA) نیز نظر مشابهی دارد: ما در مناطقی زندگی می‌کنیم که در مقایسه با این کشورها خطر زمین‌لرزه متوسط یا کمی دارند اما این خطر همچنان بیشتر از اکثر کشورهای اروپایی است.
در اسپانیا، جنوب و جنوب شرقی آسیب‌پذیرترین مناطق هستند درحالی‌که در پرتغال، بیشترین خطر متوجه «لیسبون» و جنوب غربی کشور است.
خطر زلزله 8.5 ریشتری در لیسبون
ماریا بلن اوترینو هشدار می‌دهد: ما تحت تأثیر یک منطقه زلزله‌خیز در جنوب غربی دماغه سنت‌وینسنت قرار داریم، جایی که زلزله لیسبون در سال 1755 در آن رخ داد. اگر چنین زلزله‌ای دوباره اتفاق بیفتد، می‌تواند به بزرگی 8.5 ریشتر برسد و شهرهای هوئلوا و کادیز را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
شهر بندری لیسبون که با خطر احتمالی یک زلزله بزرگ روبروست، به‌طور ویژه‌ای برای وقوع احتمالی سونامی نیز آماده می‌شود.
زلزله بعدی چه زمانی رخ خواهد داد؟
به رغم تلاش‌های گذشته برای پیش‌بینی زلزله‌ها، علم هنوز قادر به تعیین زمان دقیق وقوع آنها نیست. ماریا بلن اوترینو می‌گوید که پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت زلزله، قابل‌اعتماد نیستند.
در غیاب پیش‌بینی‌های دقیق، تمرکز بر پیشگیری بلندمدت است، یعنی ارزیابی خطرات منطقه زلزله‌خیز به منظور کاهش میزان آسیب‌پذیری آن.
این کارشناس خاطرنشان می‌کند: ما در قرن بیستم زلزله ویرانگری را تجربه نکرده‌ایم. 140 سال است که زلزله‌ای با بزرگی 6.5 ریشتر مانند زلزله سال 1884 در آندلس، رخ نداده است. بنابراین اکنون در یک دوره کاهش فعالیت لرزه‌ای هستیم.
با این‌ حال حتی زلزله سال 2011 لورکا که بزرگی آن تنها 5.2 بود، موجب کشته شدن 9 نفر شد و خسارتی 108 میلیون یورویی بر جای گذاشت.
گسل‌های جنوب اسپانیا و کاتالونیا ممکن است زلزله‌ای به قدرت 7 ریشتر ایجاد کنند که انرژی آن حدود 900 برابر زلزله لورکا خواهد بود. فرناندو کاریلو وقوع یک «زلزله بحرانی» را در آینده محتمل می‌داند اما نه در مقیاس یونان، زیرا زلزله‌های اخیر یونان آتشفشانی بوده‌اند نه تکتونیکی.
خاطره زلزله 1755 هنوز زنده است
یاد زلزله خانمان‌سوز 1755 که لیسبون و جنوب اسپانیا را ویران و یک سونامی عظیم ایجاد کرد، هنوز در خاطره‌ها باقی مانده است.
در حال حاضر، هر دو کشور اسپانیا و پرتغال دارای استانداردهای ساخت‌وساز ضدزلزله هستند از جمله استاندارد NCSE-02 که از سال 2002 در اسپانیا اجرا شده است.
ماریا بلن اوترینو توضیح می‌دهد: مقررات ما به‌روزرسانی‌های لازم را شامل می‌شود به‌ویژه در گرانادا، آلیکانته، توررویه‌خا و جنوب اسپانیا اما یک مشکل وجود دارد. در واقع 22 سال است که به‌روزرسانی جدیدی انجام نشده است. برنامه‌ریزی شهری در مناطق آندلس، والنسیا، مورسیا، کاتالونیا و پیرنه ناکافی است.
به رغم تلاش‌های گذشته برای پیش‌بینی زلزله‌ها، علم هنوز قادر به تعیین زمان دقیق وقوع آنها نیست در پرتغال قوانین ساخت‌وساز ضدزلزله از دهه 1960 وجود دارند اما بیشتر ساختمان‌های لیسبون قدیمی‌تر از این زمان وضع مقررات هستند و هنوز مقاومت آنها در برابر زلزله به‌طور جدی آزمایش نشده است.
اقدامات اضطراری در لیسبون
به گزارش یورونیوز، با توجه به تهدید بحران زلزله در آینده‌ای نه‌چندان دور، «کارلوس موداس»، شهردار لیسبون یک برنامه اضطراری برای پایتخت پرتغال تهیه کرده است.
او می‌گوید: ما دو برج هشدار سونامی در تِرِیرو دو پاسو و پراسا دو ایمپریو داریم که هشدارهای فوری ارسال می‌کنند و 86 نقطه تجمع در شهر مشخص شده‌اند.
توصیه‌های حیاتی هنگام زلزله
«لولا رودریگز» از خدمات اضطراری 112 آندلس، برخی توصیه‌های حیاتی در هنگام زلزله‌های شدید را چنین شرح می‌دهد: سر جای خود بمانید. اگر داخل ساختمان هستید، به دنبال جایی محکم مانند چارچوب در یا زیر یک میز بگردید. بنشینید، خود را جمع کنید و سرتان را بپوشانید.
او اضافه می‌کند: فرار نکنید و از پله‌ها پایین نروید. روش چمباتمه، پوشاندن سر و گرفتن یک جای محکم، بهترین گزینه در هنگام زلزله است.