بزرگنمايي:

عصر قم - رویداد 24 / مذاکرات مسقط _مستقیم یا غیرمستقیم_ سرانجام برگزار شد و آن‌طور که از شواهد و قراین پیداست، نه‌تنها نتایجی ناامیدکننده درپی نداشته، بلکه زمینه امیدواری بسیاری از ناظران را نیز فراهم کرده است. چنان‌که به‌تازگی صادق زیباکلام در گفت‌وگویی با یکی از روزنامه‌های سراسری گفته «اگر شرط‌بندی در جمهوری اسلامی آزاد بود، من هر داشتم و نداشتم روی این شرط‌بندی می‌کردم که اولاً مذاکره صورت می‌گیرد و ثانیاً این که در نهایت به توافق منجر خواهد شد. چراکه معتقدم دو طرف اصلی یعنی رهبر ایران و رئیس‌جمهور آمریکا نمی‌خواهند کار به رویارویی بکشد.»
با این همه کماکان مخالفان هرگونه توافق میان تهران و واشنگتن مشغول کارند و خطر زمین‌گیر کردن مذاکرات و ناکام گذاشتن دیپلمات‌های ایرانی و امریکایی، سرنوشت این مذاکرات، آینده روابط دو کشور و فراتر از آن، امنیت ایران و ایرانیان و منطقه خاورمیانه را تهدید می‌کند. 
مخالفانی که طیفی از آنان حتی این را که سیدعباس عراقچی و استیو ویتکاف در حاشیه مذاکرات غیرمستقیم در مسقط با یکدیگر سلام و احوالپرسی کرده‌اند، مصداق تخطی از اصول و باور‌های اعتقادی و ایدئولوژیکشان می‌دانند. با این همه، اما واقعیت آن است که خطر طیف دیگری از مخالفانِ توافق که اگرچه درمقابل مسائلی جزئی همچون آن‌چه رسایی و نبویان را به واکنش واداشت، سکوت می‌کنند، اما با مواضع و اظهارات گاه و بی‌گاهشان درباره برخی مسائل جدی‌تر، به‌طور غیرمستقیم به روند مذاکرات ضربه می‌زنند، به‌مراتب جدی‌تر است.
جنجال جهانی بر سر توییت نابهنگام شمخانی
به یاد بیاورید توییت عجیب و جنجالی علی شمخانی، دبیر پیشین شورای‌عالی امنیت ملی را که به فاصله کمتر از 48 ساعت مانده تا آغاز مذاکرات مسقط، نزدیک بود تلاش طرفین برای تفاهم را به تخاصم و نزاعی دیپلماتیک تبدیل کند. شمخانی که در ماه‌ها و سال‌های گذشته هر از گاه به‌دلیل اظهارات نسجنیده و مواضع عجیبش، به سوژه اصلی مطبوعات تبدیل شده و به دلیل همین اظهارات نیز در مواردی انتقادات طیفی گسترده از ناظران اعم از اصلاح‌طلبان، میانه‌رو‌ها و اصولگرایان را برانگیخته، در آستانه مذاکرات مسقط در توییتی نوشت: «استمرار تهدیدات خارجی و قرار گرفتن ایران در شرایط حمله نظامی می‌تواند منجر به اقداماتی بازدارنده مانند اخراج بازرسان آژانس و قطع همکاری با آن شود. انتقال مواد غنی‌شده به مکان‌های امن و نامشخص در ایران نیز می‌تواند در دستور کار قرار گیرد.»
بازار
توییتی که تردید در کاخ سفید را افزایش داد باعث شد وزارت خارجه ایالات متحده به «تضاد» آشکار «این سخنان» با «ادعای جمهوری اسلامی درباره صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای‌اش» بیاندیشد و سخنگوی این نهاد با انتقاد از موضع‌گیری عجیب شمخانی درباره «اخراج بازرسان آژانس»، تصریح کند که این اقدام احتمالی ازسوی جمهوری اسلامی مصداق «اقدامی تنش‌زا» است و «نشانه‌ای از اشتباه محاسباتی تهران».
تحلیل زیباکلام درباره 2 گروه مخالفان توافق
مواضع عجیبی همچون آن‌چه در این فقره از علی شمخانی دیده شد، چنان موجب نگرانی است که حتی ناظرانی خوش‌بین همچون صادق زیباکلام را که حاضر است دار و ندارش را بر سر فرجام مثبت مذاکرات مسقط و توافق تهران و واشنگتن گرو بگذارد نیز به این فکر می‌اندازد که این مخالفان با چه انگیزه‌ای از چنین مواضعی سخن می‌گویند.
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه که در این رابطه با «رویداد 24» به گفت‌و‌گو نشسته، می‌گوید: «اساساً فکر می‌کنم به‌طور کلی در ایران دو گروه یا دو جریان حضور دارند که با تمام وجود مخالف هرگونه تنش‌زدایی با ایالات متحده هستند و حاضر نیستند به هیچ عنوان با پایان دادن به شعار‌های استکبارستیزانه و صدور انقلاب کنار بیایند. افرادی که همچنان پس از چهل و چند سال پس از پیروزی انقلاب، می‌خواهند شعار‌هایی همچون «مرگ بر آمریکا» و «نابودی اسرائیل» سرلوحه سیاست‌ها و اقدامات جمهوری اسلامی باشد.»
گروهی به‌دلیل باور‌های ایدئولوژیک و گروهی به‌خاطر منافع اقتصادی مخالف توافقند
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه در توصیف این دو طیف متفاوت از مخالفان هرگونه تنش‌زدایی با امریکا گفت: «دسته نخست کسانی هستند که هنوز پس از 46 سال به این ادبیات و گفتمان ضدامریکایی باور دارند؛ گروهی که نگاه ایدئولوژیک و اعتقادی دارند و درست همچون 46 سال پیش که بسیاری از ایرانیان چنین دیدگاهی داشتند، این گروه کماکان بر همان باور‌ها و اعتقادات گذشته اصرار دارند و نگاهشان تغییر نکرده است.
زیباکلام با اشاره به تاثیرگذاری و نفوذ این جریان در سرنوشت مذاکرات پیش‌رو اشاره کرده می‌گوید: «این طیف که عمدتاً از شهروندان معمولی هستند، اولاً چندان پرشمار نیستند؛ چراکه اکثریت شهروندان ایرانی به این باور رسیده‌اند که این نگاه ضامن منافع ملی ایران نیست و درنتیجه از این نگاه برگشته‌اند. ثانیاً باتوجه به آن‌که چندان نفوذی در سطوح مختلف قدرت ندارند، طبیعتاً مخالفت یا موافقتشان نیز نمی‌تواند تاثیر چندانی بر روند مذاکراتی که در این سطح برگزار می‌شود، داشته باشد.»
کاسبان تحریم منافعشان را در تداوم آمریکاستیزی می‌بینند
زیباکلام، اما در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به ماهیت و میزان تاثیرگذاری طیف دوم از مخالفان هرگونه تنش‌زدایی ایران با امریکا گفت: «وضعیت و شرایط گروه دوم با گروه نخست متفاوت است. چراکه این گروه منافع خود را در تداوم آمریکاستیزی و استکبارستیزی می‌بینند و منافعشان این‌طور ایجاب می‌کند که همچنان شعار «مرگ بر آمریکا» سربدهند و از «نابودی اسرائیل» سخن بگویند.»
او گفت: «این جریان نمی‌خواهد ایران به‌سمت تنش‌زدایی و نوعی تفاهم و توافق با امریکا برود تا تحریم‌ها برداشته شود؛ چراکه بخشی از دور زدن تحریم‌ها برعهده این افراد و این جریان خاص است و از آ‌ن‌جا که نمی‌خواهند از این منافع هنگفت اقتصادی چشم‌پوشی کنند، دست به هر کاری می‌زنند تا مانع از دستیابی ایران و امریکا به توافق شوند.» او گفت: «بجز این دو گروه، حقیقتاً گروه دیگری را نمی‌بینم که مخالف تنش‌زدایی با امریکا باشند.»
زیباکلام البته در پاسخ به این پرسش که امثال علی شمخانی به کدام طیف از مخالفان گرایش دارد، تاکید کرد که «چون دستگاه حقیقت‌سنج ندارم، طبیعتاً نمی‌توانم بگویم یک فرد به دلیل باور‌ها واعتقاداتش علیه مذاکرات موضع‌گیری می‌کند یا به‌خاطر منافعش»، اما توضیحات مقدماتی او، به روشنی نشان از این دارد که چهره‌های شاخص سیاسی و امنیتی همچون علی شمخانی احتمالاً به طیف نخست مخالفان گرایش ندارند!
نه کاسبان تحریم، نه مخالفان ایدئولوژیک قادر به توقف مذاکرات نیستند
زیباکلام همچنین در پاسخ این پرسش که آیا این دو جریان مخالف توافق، به‌ویژه طیف دوم که همان کاسبان تحریم باشند، می‌توانند مانع از دستیابی طرفین به توافق شوند یا خیر گفت: «هیچ‌یک از این دو جریان نمی‌توانند مانع از دستیابی طرفین به توافق شوند. واقعیت این است که تحریم‌های اقتصادی آن‌قدر برای جمهوری اسلامی مصیبت و خسارت به باور آورده که به هیچ عنوان نمی‌توان این را متصور بود که این سیاست‌های خسارت‌بار ادامه یابد؛ بنابراین هیچ‌یک از این دو جریان، نه طیفی که بنابر باور‌های ایدئولوژیک با مذاکرات و توافق احتمالی مخالفت می‌کنند و نه حتی کاسبان تحریم که به‌خاطر به خطر افتادن منافعشان چشم دیدن مذاکرات را ندارند، قادر نیستند در عمل تاثیری بر سرنوشت مذاکرات بگذارند.»