بزرگنمايي:

عصر قم - تالاب‌ های استان اردبیل در مسیر کوچ هزاران قطعه پرنده مهاجر از مناطق سردسیر سیبری به مناطق گرم جنوب، نقاط امنی هستند که با تلاش محیط ‌بانان و همکاری مردم برای زمستان‌گذرانی این مهاجران فراهم شده است.

ایرنا ، تالاب ‌های دریاچه‌ میل مغان و کشت و صنعت پارس‌آباد، تالاب توپراق کندی، سد گیلارلو، سد سبلان، سد ملااحمد، شورابیل، نئور، سد یامچی و پته‌خور از جمله مکان‌هایی هستند که پاییز و زمستان هر سال میزبان جمعیت فراوانی از انواع پرندگان مهاجر هستند.
به گفته سعید شهند، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل، بیش از 52 هزار هکتار عرصه تالابی در استان وجود دارد که همه ساله میزبان پرندگان مهاجر هستند.
مسوولان حفاظت محیط زیست استان اردبیل می‌گویند که با اقدامات ضروری از جمله اعلام ممنوعیت شکار در تالاب‌ها و مناطق حفاظت‌شده در فصل مهاجرت، تشکیل گروه‌های گشت و کنترل و نیز آماده باش محیط‌بانان بویژه در شمال استان در حراست از پرندگان مهاجر تلاش می‌شود.
به گفته آنها، فرهنگ‌سازی مراقبت از پرندگان مهاجر در بین شهروندان بومی نیز باعث شده تا کمتر کسی سراغ شکار این موجودات زیبای طبیعت رفته و بندرت شاهد ایجاد بازار پرندگان حتی به نوع پنهان آن در منطقه هستیم.
پرندگان مهاجر از جمله انواع قو، غاز، چنگر، باکلان، درنا، حواصیل، آبچلیک‌ ،خودکا،‌ اردک سیاه کاکول، فلامینگو، هواسیل‌ها، کاکائی نقره‌ای و سرسیاه، بالابان، طرلان، مرغابی‌ ، اردک سرسبز، سرحنایی و گونه‌های دارای اهمیت بین‌المللی از جمله درنای سیبری و غاز پیشانی سفید کوچک پاییز از نواحی سرد شمالی بویژه منطقه سیبری وارد کشور شده و گروهی از آنها تا فرارسیدن بهار در استان اردبیل باقی می‌مانند و تعدادی نیز پس از مدتی استراحت و تغذیه، به مناطق گرم‌تر از جمله حاشیه دریای خزر مهاجرت می‌کنند.
همچنین جمعیت کثیری از پرنده حمایت شده زنگوله‌بال که به نوعی پرنده بومی مناطق شمالی استان هستند هر سال از جمهوری آذربایجان به تالاب‌های شهرستان‌های بیله سوار، پارس‌آباد و اصلاندوز مغان شمالی اردبیل مهاجرت ‌می‌کنند.
بهنام برزگر ، رییس اداره حفاظت محیط زیست بیله‌سوار مغان هفته پیش از مهاجرت دها هزار قطعه پرنده حمایت شده زنگوله‌بال به زیستگاه‌های طبیعی شهرستان‌های شمالی استان اردبیل خبر داد و گفت: ماموران اجرایی یگان حفاظت محیط زیست این شهرستان حین انجام ماموریت گشت و کنترل دسته‌ای از پرندگان مهاجر حمایت شده زنگوله بال را در حال ورود از کشور همسایه جمهوری آذربایجان به زیستگاه‌ها و مناطق طبیعی این شهرستان مشاهده کردند.
وی افزود: زنگوله بال‌ها که با نام محلی مزمک شناخته شده‌اند همه ساله در این مواقع جهت زمستان‌گذرانی بصورت مهاجر به زیستگاه‌های منطقه مغان بویژه شهرستان بیله‌سوار مهاجرت می‌کنند.
رییس اداره حفاظت محیط زیست بیله‌سوار مغان افزود: این گونه پرنده از خانواده میش مرغ‌ها در دشت‌های سرسبز ، مزارع و کشتزارهای بزرگ به سر برده و در این مناطق به صورت مهاجر و میهمان دیده می‌شود.
بر اساس اعلام کارشناسان، بیش از 550 گونه از پرندگان مهاجر همه ساله در پاییز و بهار به تالاب‌های استان اردبیل مهاجرت می‌کند.
تنطیم اکوسیستم و ایجاد فرصت‌های گردشگری و علمی پرندگان مهاجر 
کوچ زمستانی و بهاری پرندگان مهاجر به تالاب‌های مختلف استان اردبیل تنها یک اتفاق و حادثه عادی نیست بلکه این جانواران تاثیرات بسزایی در تنطیم اکوسیستم منطقه و غنای آن دارند.
تنطیم چرخه طبیعت با حضور انواع پرندگان مهاجر موجب چرخش طبیعی زنجیره حیات در بسیاری از تالاب‌های استان اردبیل شده و چه بسا اگر روند مهاجرت نبود این چرخه و در نهایت حیات تالاب‌های طبیعی در استان دچار خسارت شده و در معرض نابودی قرار می‌گرفت.
همچنین پرندگان مهاجر در مدت حضور در تالاب‌ های استان اردبیل علاوه بر تنظیم اکوسیستم منطقه نقش باارزشی در زمینه تقویت فرصت ‌های گردشگری دارند و می‌توان از آن در سرمایه‌گذاری‌ها در بخش اکوتوریسم بهره برد.
در کنار آن، فرصت‌های مطالعاتی و تحقیقاتی برخی از گونه‌های نادر که از نظر بین‌المللی نیز مهم هستند با مهاجرت پرندگان به تالاب‌های استان فراهم می‌شود، فرصت سرشماری پرندگان مهاجر، شناسایی گونه‌های در معرض انقراض نسل و نیز اقدامات حمایتی نیز از جمله مزایای مهاجرت این پرندگان در استان هستند.
بهنام برزگر، رییس حفاظت محیط زیست بیله‌سوار با تاکید بر ضرورت حفاظت پرندگان مهاجر بویژه زنگوله‌بال گفت: همه ساله پرنده کمیاب زنگوله‌بال برای تداوم حیات به شمال استان اردبیل پناه می‌آورد و بایدی تدابیر لازم جهت حفاظت از این گونه انجام گیرد.
وی با بیان اینکه سالانه سرشماری از پرندگان مهاجر انجام می‌شود، اضافه کرد: پرنده زنگوله‌بال از گونه‌های در معرض خطر است و با مهاجرت این پرنده گشت‌های کنترلی افزایش پیدا کرده و به صورت مداوم ماموران یگان حفاظت محیط‌زیست، زیستگاه‌های منطقه را کنترل و پایش می‌کنند.
برزگر با اشاره به اینکه زنگوله ‌بال و سایر پرندگان مهاجر می‌توانند به عنوان ظرفیت گردشگری طبیعی استان مورد توجه قرار گیرند، گفت: با توجه به ویژگی‌های زیستی و پراکنش جهانی این گونه جزو پرندگان نزدیک به تهدید بوده و در ضمیمه یک کنوانسیون منع تجارت بین‌المللی گونه‌های در معرض انقراض قرار دارند.
شکارچیان غیرمجاز تهدید کننده حیات پرندگان مهاجر 
شکارچیان غیرمجاز همیشه تهدیدکننده حیات وحش بوده‌اند و استان اردبیل نیز با وجود گشت‌های محیط‌بانان از فعالیت غیرقانونی این سلاح بدستان در تالاب‌ها و نیز مناطق حفاظت شده در امان نیست.
این شکارچیان به صورت پنهانی و در مواقعی با ایجاد کومه‌های شکار اقدام به شکار پرندگان می‌کنند.
این کومه‌ها (پوری) غالبا بصورت مخفیگاه برای شکار پرندگان و در محل چشمه‌ها، آبگیرها و آبشخورها دایر شده و شکارچیان از طریق آن اقدام به شکار غیرمجاز پرندگان می‌کنند.
سعید شهند ، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل می‌گوید: امسال شکارچیان بسیاری در استان شناسایی و از آنها ده‌ها قبضه سلاح مجاز و غیرمجاز کشف و ضبط شده است.
مهدی کسایی ، رییس اداره حفاظت محیط زیست خلخال هم از شناسایی و جمع‌آوری 22 باب کومه شکار غیرمجاز در منطقه حفاظت شده آق‌داغ این شهرستان خبر داد.
وی بیان کرد: در نیمه نخست امسال 26 پرونده قضایی تخلفات شکار و زیست محیطی در محاکم قضایی خلخال و هشجین تشکیل شده است.
او با اشاره به افزایش تخلفات مربوط به صید و زنده‌گیری پرندگان زینتی در مناطق حفاظت شده آق‌داغ خلخال از تشکیل هفت مورد پرونده برای صیادان غیرمجاز در محاکم قضایی این شهرستان خبر داد و گفت: در حال حاضر از مجموع چهار پاسگاه محیط‌بانی واقع در محدوده منطقه حفاظت شده آق‌داغ خلخال سه پاسگاه فعال و محیط‌بانان مستقر در آنها در مقابله با غارتگران حیات وحش و محیط زیست منطقه فعالیت داشته و یک پاسگاه محیط‌بانی نیز به علت جانمایی نامناسب در زمان احداث غیرفعال است.
محمد مجرد ، رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان پارس‌آباد نیز گفت: چندین نفر شکارچی متخلف که در این شهرستان اقدام به شکار و زنده‌گیری پرندگان حفاظت شده و تحت مراقبت می‌کردند، دستگیر شده‌اند.
وی بیان کرد: در حال حاضر هیچگونه مجوز شکار از سوی این اداره برای شکارچیان صادر نمی‌شود.
سعید شهند، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل هم گفت: برای حفظ و حراست از گونه‌های نادر حیوانی هر گونه شکار و صید در استان ممنوع است. 
وی گفت: دوستداران حیات وحش ضمن ممانعت از شکار و صید یا زنده‌گیری پرندگان و تخریب زیستگاه‌های تالابی، در صورت مشاهده هرگونه تخلف و یا هرگونه مورد تلفات یا بیماری با شماره 1540 تماس بگیرند.
پرندگان مهاجر و معضلی به نام آنفلوآنزای پرندگان 
در این حال معضلی به نام بیماری آنفلوآنزای پرندگان که منشاء انتقال احتمالی آن در کشورمان به پرندگان مهاجر نسبت داده می‌شود، نگرانی‌هایی را در استان موجب شده است.
مدیرکل دامپزشکی استان اردبیل با اشاره به شیوع بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در کشورهای روسیه و قزاقستان به شهروندان استان بویژه فعالان صنعت طیور هشدار داد که مراقب تهدید این بیماری باشند.
به گفته بهلول تکلوی، شروع فصل سرما و آغاز مهاجرت پرندگان مهاجر به مناطق مختلف استان از یک طرف و رخداد بیماری در کشورهای روسیه و قزاقستان از طرف دیگر احتمال ورود ویروس این بیماری و درگیری طیـور صنعـتی و بومی استان را تشدید می‌کند.
وی اضافه کرد: پرندگان آبزی، وحشی و مهاجر بدون ابتلا بـه ایـن بیماری می‌توانند ویروس را تا مسافت‌های طولانی انتقال دهند.
تکلوی از شهروندان و روستاییان خواست از ورود به زیستگاه‌های پرندگان مهاجر و تماس مستقیـم بـا ایـن پرندگان و شکـار آنها خودداری کرده و ضمن گزارش تلفات غیر عادی به نزدیکترین مرکز دامپزشکی از خرید طیور روستایی و بومی خودداری کنند.
مدیرکل دامپزشکی استان اردبیل در عین‌ حال از آماده‌باش این اداره کل برای مقابله با شیوع احتمالی بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان خبر داد و گفت: تاکنون موردی از این بیماری در استان مشاهده نشده است.
سعید شهند ، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل هم گفت: وضعیت بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان مهاجر در تالاب‌ها و آبگیرهای استان اردبیل از چند ماه پیش در حال پایش است. 
وی اظهارداشت: گشت‌های تخصصی پایش آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان مهاجر از شهریورماه امسال در تالاب‌ها، آبگیرها و سایر زیستگاه‌های مهاجرپذیر استان اردبیل در حال اجرا است.
به گفته وی ، هدف از این بازدیدها پایش بیماری و مراقبت در حیات وحش و پرندگان آبزی، کنارآبزی و مهاجر در زیستگاه‌ها و عرصه‌های آبی است که شناسایی به موقع کانون‌های بیماری در حیات وحش مطمئنا در مهار و کنترل بیماری به ما کمک خواهد کرد.
مدیرکل حفاظت و محیط زیست استان اردبیل ادامه داد: هر ساله با سرد شدن هوا و ورود پرندگان غیربومی به تالاب ها، آبگیرها و سایر زیستگاههای استان اردبیل احتمال انتقال و شیوع بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان افزایش می‌یابد که پایش و کنترل تالاب ها به عنوان یکی از کانون‌های شیوع بیماری حائز اهمیت است.
وی اظهارداشت: با بررسی‌های صورت گرفته تاکنون هیچ گونه تلفات، مورد مشکوک و رفتار غیرطبیعی دال بر وجود بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در بین جمعیت پرندگان وحشی مشاهده نشده است.
در هر حال پرندگان مهاجر بعنوان یکی از چرخه ‌های طبیعت از نیازهای محیط زیست بوده و می‌بایست با آن به صورت منطقی رفتار کرد، در عین مراقبت از این نعمت خداوندی می‌بایست مواظب تهدیدهای احتمال آن نیز بود.
این پدیده طبیعی فرصتی اقتصادی و اجتماعی نیز است که می‌تواند در خدمت رشد و توسعه استان اردبیل قرار گیرد و باید از این فرصت استفاده بهینه شود.