بزرگنمايي:

عصر قم - اتاقک پشتی حلوا سازی است. یک آسیاب کوچکتر دارد که دو مرد حرکتش می‌داده‌اند. سنگ بزرگ روی کنجدها ساییده می‌شده و ارده از طرف دیگر بیرون می‌آمده است
شاید جذاب‌تر از خود خانه فیلسوف بزرگ ملاصدرا در «کهک» قم، بنایی موسوم به عصاری ‏باشد که در شمال غربی باغ قرار دارد.
لغت نامه دهخدا می‌گوید عصاری یعنی دکانی که در آن روغن می‌گرفته‌اند و می‎‏فروخته‌اند.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
معمولاً در این دکان‌ها از اسب و گاو با چشم بسته استفاده می‌شده اما در این دکان گویا شتر بار گران سنگ آسیاب را به دوش می‌کشیده است. ورودی این بنا می‌شود تابلوی «عصاری؛ صفویه…» را دید. مردم کهک در اصطلاح به آن «عصارخون» می‌گویند.
بنا حاوی چند قسمت است. ورودی یک آسیاب عصاری است برای گرفتن روغن از دانه‌های مختلف. یک سوراخ کوچک در سقف، نور تمام فضا را تأمین می‌کند. کارگران عصاری ساعت را هم از روی همین نور که دور اتاق می‌چرخد، تشخیص می‌داده‌اند.
سقف ضربی با آجرهای دست‌ساز به شکل هنرمندانه چیده شده است. اسمش «تیغه قمی» است. طاق‌ها مثل دو دست قوی گره شده از چهار طرف سقف ضربه را محافظت می‌کنند. آنقدر آجرها دقیق و منظم چیده‌ شده‌اند که کمترین اختلاف سطح با هم ندارند. چرخ عصاری که پس از 400 سال هنوز می‌چرخد، به وسیله یک شتر حرکت می‌کرده و روغن حاصل از آسیاب شدن دانه‌ها با یک تنه درخت قدیمی به مخزن ریخته می‌شده است.
اتاقک پشتی حلوا سازی است. یک آسیاب کوچکتر دارد که دو مرد حرکتش می‌داده‌اند. سنگ بزرگ روی کنجدها ساییده می‌شده و ارده از طرف دیگر بیرون می‌آمده است. طراحی شیارهای سنگ برای اینکه کنجد نریزد و ارده از مسیر صحیح خارج شود، یکی از هنرمندانه‌ترین کارها است. ظرف مسی بزرگی که در اتاقک کناری قرار دارد، قسمت دیگری از کار است. انگور و کشمش را در آن می‌ریخته‌اند و حرارت می‌داده‌اند. ماده به دست آمده را داخل ظروف سفالی گوشه اتاقک ریخته و رویش سنگ و خاک می‌ریخته‌اند. از سوراخ ریز ظرف‌ها شیره انگور بیرون می‌آمده که در مرحله بعد با ارده مخلوط شده و حرارت می‌دیده است. کناره‌های حلواسازی هم محفظه‌های کوچکی با کاهگل تعبیه شده که حلوا را در آن نگهداری می‌کرده‌اند.
از دیگر ابنیه تاریخی کهک، خانه قاجاری عربشاهی است و دو آب انبار قدیمی که تا چندی پیش نیاز اهالی کهک را برطرف می‌کرده است. اگر قصد دیدن مناظر روستایی و برفی را دارید و هوس کرده‌اید به وقت قدم زدن، برف تا زانوی‌تان بالا بیاید، سری به روستاهای اطراف کهک بزنید. «فردو»، «وشنوه»، «کرمِجگان»، «خاوه» و «بیدهند» از جمله روستاهای ییلاقی و خوش آب و هوای قم در فصل تابستان است که در روزهای سرد زمستان تبدیل به خوش منظره‌ترین روستاهای برفی کشور می‌شوند.